Yas Süreci

Yas Süreci

Yas Nedir?

Sevilen birinin kaybı üzerine yaşanan doğal ve beklenen bir tepkiye yas diyoruz. Aynı zamanda yas dönemini yaşayan kişinin, kaybettiği kişi ile olan yakınlık durumu ve kişinin ölüm sebebi ile de ilişkili olarak değiştiğini bilmekteyiz. Süreçte verilen tepkilerin depresyona çok benzemesi sebebi ile çevreden tepkiler alabilirler. Bundan dolayı yas tutan kişiye ağlamaması için telkinler ya da ilaçlar verildiğini biliyoruz. Eğer yas tutan kişinin kendi sağlığı tehlikeye giriyorsa (kalp rahatsızlıkları vb gibi) doktor önerisi ile ilaç başlayabilirler. Ancak herhangi bir tehlikenin olmadığı durumlarda yas süreci doğal kabul edilmektedir. Dolayısıyla yas sürecine müdahale edilmemesini öneriyoruz. 

Sürecin ve kayba verilen zamanla azalarak bitmesi beklediğimiz süreçtir. Fakat yas süreci duygularında azalma olmadan devam ediyor ve kişi yaşanılan kaybı kabul edemiyorsa yaşanan kaybın travmatik bir etki bıraktığını söyleyebiliriz. Bitmeyen yaslarda bir uzman yardımına başvurmak önemlidir. Yaşanılan kayıp sonrasında kişilerin sosyal yaşamlarında ve ikili ilişkilerinde değişimler gözleriz. 

Lakin daha önce de bahsedildiği gibi zaman içinde bu değişimlerin ve yas tepkilerinin kademeli olarak azalması ve bitmesini bekleriz. Fakat bu kesinlikle kaybedilen kişinin unutulacağı ve hissedilen özlemin biteceği anlamına gelmez. Özlem, sevgi ve kişiye yüklenen anlam değişmez ve unutulamaz. Kaybedilen kişi ile yaşanılan anılar zihinde canlandırılır, günlük aktivitelere vereceği tepkiler akla gelir ki bunlar son derece normaldir. 

Buradaki sorun kaybedilen kişi ile ilgili üzüntü, acı veya suçluluk gibi duyguların azalmadan devamlı olarak kişinin aklına gelmesidir. Kısacası, olumsuz duygular zaman içinde azalmadan oldukça yoğun bir şekilde devam ediyorsa depresyondan şüphelenebiliriz. Burada dikkat edilmesi gereken bir nokta daha vardır. Yas tutma biçimi bireyseldir, kişiden kişiye değişebilir. Kaybedilen kişinin yas tutan kişi için anlamı, kaybın beklenip beklenmemesi ya da yas tutan kişinin özellikleri gibi faktörler önemlidir.

Geçirilen yas sürecinin beş evresi bulunmaktadır. Evrelerden herhangi birinin atlanması ve yaşanmaması halinde yas süreci tamamlanmamış kabul ederiz. Böyle bir durumda da kişinin yas sürecinde uzama bekleriz.

Yas Süreci Evreleri Nelerdir?

İnkâr, öfke, pazarlık, depresyon ve kabullenme olarak adlandırılan beş evresi olduğunu biliyoruz.

İnkâr Evresi

Kaybın yaşanmasından hemen sonra başlayan evredir. Bu sebeple kişi kayıp yaşanmamış ya da hiçbir şey olmamış gibi hayatına devam ederek acı ile yüzleşmekten kaçınır. İnkâr evresinde olduğu için kayıp yaşanmamış gibi eski alışkanlıklarına devam etmeye çalışır. Örneğin yemek masasına kaybedilen kişi için de tabak koymak gibi. Sadece davranışlarda değil, düşüncelerde de inkâr etme vardır. “Bir sorun yok, bu benim başıma gelemez, her şey yolunda” gibi düşünceleri sıklıkla görürüz.

Öfke Evresi

İkinci evre olan öfkede kişi, kayıp ile yüzleşir ve bu yüzden yoğun bir öfke hisseder. Bu yüzden ilk evrede pas geçilen sorgulamayı bu evrede yapar. “Neden ben, bu haksızlık” gibi düşüncelere yoğun öfke eşlik eder. Sorgulama sonucunda kaybedilen kişi ya da yaratıcıyı suçlayabilir. Gelgelelim ki öfke de yas sürecinin doğal bir parçasıdır. Bu evrede kişinin öfke duyması gayet doğaldır ve sağlıklı bir yas sürecinin bir parçasıdır. Diğer duyguların olduğu gibi öfkenin de yaşanması gerekir.

Pazarlık Evresi

Öfke evresinden sonra kişi kaybı ve kaybın getirdiği olumsuz duyguları kabul edilebilir bir düzeye getirme amacıyla pazarlık yapmaya başlar. Yapılan bu pazarlığı kişinin kendisi, çevresi ya da yaratıcı ile yapabilir. Bu noktada, daha sakin bir yapıya bürünen kişi yaptığı pazarlıkların kabul edilmemesi ile mutsuzluk hissedebilir. Dolayısıyla depresyon evresine giriş başlar.

Depresyon Evresi

Depresyon evresinde kişi, kaybı tamamen fark eder ve acı ile yüzleşir. Kaybın farkındalığı ile bir daha hiçbir şeyin aynı olmayacağını inancı başlar. Böylece kişi derin ve yoğun bir mutsuzluğa girer. Yeme ve uyku sorunları, içe çekilme, başkalarıyla iletişime girmeme veya öz bakım yapmama gibi belirtiler görülebilir. Fakat bu evre de tamamen kişiye özeldir. Eğer bu evre çok yoğun geçiyorsa bir uzmandan yardım almak gerekir. Bu evrenin yaşanması oldukça önemlidir. Çünkü bu evreden sonra kabullenme evresi gelmektedir.

Kabullenme Evresi

Kişi, kaybı tamamen kabul eder ve bu gerçekle yaşamaya başlar. Yas sürecinde uzaklaşılan sosyal çevreye dönüş yavaş bir şekilde başlar. Bu noktada bazı değişimler olabilir. Fakat burada unutulmaması gereken bir durum vardır. Yas sürecinin bitmesi, kaybedilen kişinin unutulacağı ve kişinin artık hiç acı yaşamayacağı anlamına gelmez. Kaybın kabullenilmesi, kaybedilen kişi hakkında konuşulunca kişinin acı, mutsuzluk veya özlem hissetmeyeceği anlamına gelmez. Ki kaybedilen kişi hakkında konuşulmaktan kaçınılmaması gerekir.

Sonuçta sevilen birinin kaybı, kaybı yaşayan kişi yaşadığı sürece ona eşlik edecektir. Buradaki amaç yas sürecini olabildiğince sağlıklı bir şekilde yürütebilmektir.

Ücretsiz Ön Görüşme İmkanı

Profesyonel Yas Süreci Terapisi almayı düşünüyorsanız veya Mersin psikolog hizmetlerimiz hakkında bilgi için 0 544 542 52 54 ü arayarak bilgi alabilirsiniz. Aynı zamanda Mersin Psikolog için ilk kez başvuranlara özel ön görüşme randevusu oluşturabilirsiniz.